1
Okuduğumuz her metnin ya da her hikayenin mutlaka bir başlığı bulunur. Bu başlıkları bulmak ya da belirlemek için bazı kurallarını öğrenmemiz gerekir. Şimdi bir metnin başlığını nasıl bulacağız öğrenelim. İşte 2. sınıf Türkçe konuya uygun başlık belirleme konu anlatımı.
Genelde bir metin başlığı o metin içindeki konusuyla ilgilidir. Yani bize ne anlatmak istiyor ya da konusu nedir ve ana fikri nedir buna göre başlık belirlenir. Böylece biz hikaye başlamadan önce başlığına dikkat ederek az çok ne anlatmak istediğini anlayabiliriz. Şimdi başlık ne demek ve başlığı bulmak için neler yapabiliriz bunlara bakalım.
Konuya Uygun Başlık Belirleme
Öncelikle başlık ne demek bunu öğrenelim ve ne anlama geldiğini inceleyelim.
Başlık: Okuduğunuz bir paragrafta ya da metinde anlatılanları en doğru şekilde açıklayan kelime ya da kelime topluluğuna başlık denir. Özellikle okuduğumuz metnin içeriği hakkında bize ipuçları veren kısım başlıktır.
Bir hikayenin ya da bir metnin başlığına baktığımız zaman konusunu ne ile ilgili olduğunu anlayabiliriz. O yüzden bir metnin başlığını bulurken mutlaka hikayeyi doğru şekilde okumalı ve anlamalıyız. Tabii ayrıca bir metin başlığını bulurken dikkat etmemiz gereken bazı hususlar mevcuttur. Şimdi bunlar nelerdir gelin beraber inceleyelim.
– Bir metne başlık bulurken öncelikle o metne dikkatli şekilde odaklanarak okumalıyız. Metni çok iyi anlamamız gerekir.
– Daha sonra metin içerisinde ne anlatıldığını ve konusunun ne olduğunu bulmalıyız.
– Bulmuş olduğunuz başlık mutlaka metnin içeriğine uygun olmalıdır.
– Daha sonra metnin konusunu açıklayan kelimeleri buluruz.
– Bu kelimelerden konuya uygun şekilde bir başlık yazarız.
Yukarıda verdiğimiz kurallara uyduğumuz takdirde kolayca bir metin için başlık bulabiliriz.
Not: Bir metin için başlık yazarken bu başlık bir kelime olabilir ya da birden fazla kelimenin yan yana gelmesiyle kelime grubu üzerinden ele alınabilir.
Örnek: Gözyaşını sadece ağladığımızda değil, çok güldüğümüzde, acı bir rüzgar gözümüze doğru çarptığında dökeriz. Aslında gözyaşının akması için belirli bir fırsat gerekmez; zaten daima akmaktadır. Sadece biz fark etmeyiz. Sadece çeşitli sebeplerle aşırı şekilde boşaldığı zaman fark ederiz. Üst göz kapağımızın içerisinde bulunan gözyaşı bezleri günde yaklaşık bir yüksük dolusu sıvı üretir. Göz kapağımızı her kapattığımızda bu sıvı gözümüzün yüzeyine dağılır. İlginç bilgiler ansiklopedisi (Tutku Yayınları)
Yukarıda metin için başlık bulunuz.
Cevap: Öncelikle yukarıdaki metne baktığımız zaman konusunu bulmalıyız. Burada gözyaşının aktığı durumlar ile beraber gözyaşı oluşumlarından bahsetmektedir. O yüzden metni konusu gözyaşı olduğu için, göz kelimesini kullanarak farklı başlıklar üretebiliriz.
‘Gözyaşı nasıl oluşur’
‘Gözyaşı oluşumu’
‘Gözyaşı hangi durumlarda akar?’
Bu şekilde daha birçok farklı başlık bulabiliriz. Daha sonra bu başlıklar arasından tercih yapabilir ve hangisi daha uygun olursa onu başlık olarak belirleyebiliriz. Bu şekilde siz de evinizde bazı hikayeleri okuyabilir ve onun için kendiniz başlıklar bulabilirsiniz. Daha sonra bulduğunuz başlıklar ile o metin başlığını karşılaştırabilirsiniz. Böylece baktığınız zaman gerçek başlığa ne kadar yakın bir başlık bulduğunuzu inceleyebilirsiniz.
Örnek: Ali top oynamayı çok seviyor. O yüzden dışarı çıkmıştı. Ancak tek başına oynamayı pek sevmiyor. Ve o gün arkadaşları dışarıda yoktu. Tek başına oynamayı sevmediği için eve girmeye karar verdi. Fakat tam eve girecekti ki abisi geldi. Böylece abisi ile beraber top oynadılar.
Yukarıdaki metin için başlık bulalım.
Cevap: Yukarıdaki metni okuduğumuz zaman Ali’nin top oynamayı çok sevdiğini ama oynamak için kimseyi bulamadığını görüyoruz. Fakat abisi gelince onunla beraber oynuyor. Burada dikkat etmemiz gereken kelimeler ‘Ali’ ile ‘top’ ve ‘abi’ sözcükleridir. Şimdi bu kelimelere bakarak başlık bulabiliriz.
‘Ali abisi ile top oynuyor.’
